Ο βομβαρδισμός της Σάμου

Στο Γυμνάσιο Πυθαγορείου την τρέχουσα σχολική χρονιά (2018-19) υλοποίθηκε ένα πολτιστικό πρόγραμμα με τίτλο "λογοτεχνικά αποτυπώματα από μνήμες του τόπου μου" με μαθητές της Γ γυμνασίου. Οι μαθητές διάβασαν ιστορικά μυθιστορήματα, κυρίως,  από συγγραφείς του τόπου τους, που πραγματεύονταν διάφορες περιόδους της ιστορίας της Σάμου. Η ταινία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια αυτού του πολιτιστικού προγράμματος Υπεύθυνοι καθηγητές :  Γούλα Ελένη (φιλόλογος) και Σαμψωνίδης Ανέστης (πληροφορικός).

Η ταινία χωρίζεται σε τρία μέρη : Το πρώτο με τίτλο «το αγγλικό παζάρι» αφορά τις διπλωματικές διεργασίες της αγγλικής πολιτικής που είχαν ως αποτέλεσμα τον βομβαρδισμό της Σάμου από τους Γερμανούς το 1943. Το δεύτερο πραγματεύεται το γεγονός του βομβαρδισμού στο Βαθύ και στο Τηγάνι (σημερινό Πυθαγόρειο), και το τρίτο μας μεταφέρει στο σήμερα, σε ερείπια του βομβαρδισμού που στέκονται ακόμη όρθια.

Κατηγοριοποιούμε την ταινία ως «δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ» γιατί η αφήγησή της στηρίζεται σε αποσπάσματα από λογοτεχνικά και ερευνητικά έργα Σαμίων. Ειδικότερα χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από:

1     1-0 το μυθιστόρημα «Η Ασημόπετρα» του Κώστα Καλατζή (Σαμίου λογοτέχνη) που περιγράφει την περίοδο της Ιταλικής Κατοχής, της Αντίστασης, της σύντομης ανεξαρτησίας υπό Αγγλική διοίκηση και του βομβαρδισμού. Ο κεντρικός ήρωας, ο Στέφανος, είναι Σαμιώτης στην καταγωγή, αλλά ως αμερικανός πολίτης υπηρετεί στον αμερικανικό στρατό και έχει ως αποστολή ως κατάσκοπος να συλλέξει, για λογαριασμό των ΗΠΑ,  πληροφορίες και να αποτυιμήσει την κατάσταση στην ιταλοκρατούμενη  Σάμο.

. 2) το βιβλίο του Βαγγέλη Δημητριάδη, «Το Τηγάνι της Σάμου 1940-1955», εκδ. Απόπλους  Σάμος 2003, όπου καταγράφονται προφορικές μαρτυρίες κατοίκων του σημερινού Πυθαγορείου από την περίοδο εκείνη. 

     3) Επίσης, διασκευασμένα χρησιμοποιήθηκε η προφορική μαρτυρία κατοίκου του Πυθαγορείου,  σχετικά με την  προσωπική του εμπειρία από την συνάντηση που είχε ως παιδί με Γερμανό πιλότο της γερμανικής Κατοχής, ο οποίος τη δεκαετία του 1980 επισκέφτηκε το Πυθαγόρειο ως τουρίστας και αποκάλυψε την ταυτότητά του μπροστά στο βομβόπληκτο ερείπιο που παρέμενε ακόμη όρθιο. 

  Μέχρι πριν δυο σχεδόν δεκαετίες διασώζονταν στο Τηγάνι (σημερινό Πυθαγόρειο) αρκετά βομβόπληκτα ερείπια σπιτιών, στη θέση των οποίων έχουν ανεγερθεί σύγχρονα σπίτια ή καταστήματα. Το συγκεκριμένο κτήριο που μας έδειξε ο κ. Καραβασίλης είναι ίσως το μοναδικό που παραμένει ακόμη όρθιο. (Να σημειώσουμε επίσης ότι το βομβαρδισμένο Ηγεμονείο στο Βαθύ κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 1970 και στη θέση κατασκευάστηκε ξενοδοχείο Ξενία, το οποίο επίσης σήμερα είναι υπό ανακαίνιση.)

Η τεκμηρίωση της ταινίας στηρίχτηκε σε φωτογραφικό και βιντεοσκοπημένο υλικό.  Ένα μεγάλο μέρος από τις φωτογραφίες τις αντλήσαμε από το διαδίκτυο. Αρκετές επίσης μας παραχώρησε το ΓΑΚ Σάμου σε ηλεκτρονική μορφή. Ορισμένες φωτογραφίες, αλλά και βίντεο, που απεικονίζουν το σήμερα τραβήχτηκαν από τους ίδιους τους μαθητές. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από βίντεο της γερμανικής Κατοχής τα οποία βρήκαμε στο διαδίκτυο. Το ένα είναι ιταλικό βίντεο από τον βομβαρδισμό του Πειραιά  και το άλλο .γερμανικό βίντεο που δείχνει την παρουσία των Γερμανών στη Σάμο.

Στόχος του προγράμματος ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές διάφορες πλευρές  της τοπικής τους ιστορίας, και να εξοικειωθούν τόσο με αυτή όσο και με τη λογοτεχνία. Επίσης να τους κεντρίσει το ενδιαφέρον για την αναζήτηση στοιχείων σχετικά με τη διερεύνηση της ιστορίας του τόπου τους. 

Ευελπιστούμε, μέσω του blogg τόσο οι μαθητές όσο και οι ενήλικες, όχι μόνο να εμπλουτίσουν τις γνώσεις γύρω από ιστορία του τόπου τους αλλά να συμβάλλουν ενεργά καταθέτοντας νέα στοιχεία και μαρτυρίες. 

18/5 2019